عارضه فتق

عارضه فتق چیست؟

 عارضه فتق در حقیقت ضعف یک ناحیه بافت همبند نگهدارنده احشا را شامل می شود. در این حالت ممکن است قسمتی از احشا که بیشتر روده ها را شامل می شود از ناحیه ای که دچار ضعف است خارج شده و فتق را ایجاد نماید.

به طور تقریبی از هر ۱۰ نفر یک نفر در دوره زندگی خود در مقطعی دچار فتق می‌شوند.

انواع فتق

 در غالب موارد فتق شکم ایجاد می‌شود که ناشی از ضعف عضلات شکمی می باشد. زمانی که عضلات نگهدارنده شکمی ضعیف باشند احشا از ناحیه خود خارج شده و فتق ایجاد میشود.

• فتق ورزشی

واژه معروفی به نام فتق ورزشی وجود دارد هرچند که واقعاً فتق نمی باشد. به عبارت دیگر در حقیقت درد استخوان پوبیس میباشد که به علت حرکت های مکرر و پیچش های طولانی مدت در ناحیه استخوان عانه یا پوبیس ایجاد شود و به نام فتق ورزشی معروف شده است.

این نوع آسیب در رشته های ورزشی که حرکت های لگن و پیچش های آن به طور مکرر ایجاد می شود دیده می شود. در ورزش هایی مانند فوتبال ، هاکی ، راگبی ، اسکی و دویدن های طولانی مدت بیشتر دیده می شود.

تشخیص فتق ورزشی

1. گرفتن تاریخچه آسیب یا همان هیستوری
2. معاینه فیزیکی ( مانور والسالوا )
3. رادیولوژی
4. سونوگرافی
5. سی تی اسکن
6. ام آر آی MRI

درمان غیر جراحی فتق ورزشی

در موارد خفیف درگیری در فتق ورزشی ممکن است پزشک برای شما استراحت ، داروهای ضد التهاب و یخ گذاری و فیزیوتراپی تجویز نماید.

درمان جراحی فتق ورزشی

در موارد شدیدتر که فتق می تواند سبب آسیب های تاندونی در ناحیه شکمی و یا اینگوینال جواد جراحی توصیه می‌شود. در روش جراحی معمولاً به صورت آندوسکوپی انجام می‌شود که با مش یا شبکه توری مانند ناحیه را می‌پوشانند.

در برخی موارد ممکن است که عصب در ناحیه درگیر شده باشد که به روش‌های مختلفی توسط جراح این عصب آزاد می‌شود که به این روش Inguinal Neurectomy میگویند.

روش‌های جراحی دیگری ممکن است همراه با فتق ورزشی برای بیمار انجام شود که Adductor tenotomy یکی از آن روش ها می باشد.

• فتق اینگوینال یا فتق بیضه

 شایعترین نوع فتق می باشد که در آن بخشی از روده یا بافت چربی از طریق دیواره شکم به ناحیه کشاله ران فشار می آورد. برامدگی ایجاد شده می تواند دردناک شده و به خصوص در حالتی که اجسام سنگین بلند می کنید و یا سرفه می‌کنید می تواند دردناک تر شود.

این عارضه لزوماً خطرناک نیست اما ما بهبودی خود به خودی ندارند و روش های جراحی معمولا توسط پزشک توصیه می شود.

نکته اینکه

جراحی فتق اینگوینال یک روش جراحی شایع می‌باشد.

علائم و نشانه های فتق اینگوینال

1. برآمدگی دو طرفه در ناحیه استخوان عانه یا پوبیس
2. احساس درد هنگام سرفه کردن یا  بلند کردن اجسام سنگین
3. احساس سوزش و درد در ناحیه برآمدگی
4. در موارد شدید درد و تورم اطراف بیضه زمانی که محتویات به داخل بیضه هدایت شده‌اند

• فتق کشاله ران یا فمورال

در این حالت قسمتی از روده در ناحیه کشاله ران و قسمت فوقانی و داخلی از جای خود خارج می‌شود و این عارضه بیشتر با افزایش سن نیز ارتباط دارد.

• فتق ناف

 در دوران جنینی که جنین در حال رشد و نمو است در ماهیچه های شکم روزانه جهت عبور بند ناف و اتصال مواد مغذی از بدن مادر به بدن جنین ایجاد می‌شود در برخی موارد ممکن است که این روزنه ها کامل بسته نشود و وجود یک روزنه و یا سوراخ کوچک سبب انتقال روده ها از ناحیه شکم به بیرون شود و سبب ایجاد فتق نافی شود که در شکل فوق ملاحظه می کنید. 

این عارضه بیشتر در کودکان آفریقایی آمریکایی مشاهده می شود و همچنین در کودکانی که به صورت نابالغ به دنیا آمده اند بیشتر وجود دارد.

• فتق معده یا فتق هیاتوس

در این حالت بخشی از معده به داخل فضای قفسه سینه از طریق ضعف در دیافراگم انتقال پیدا میکند که با افزایش سن و ضعف دیافراگم ارتباط دارد. که در موارد بیشتر می‌تواند با علائمی مانند برگشت اسید معده به داخل مری سبب ایجاد سوزش پشت قفسه سینه نماید.

علائم و نشانه های فتق

 علائم و نشانه های فتق بسته به ناحیه درگیر آن فرق می کند و در مواردی که محتویات ناحیه فتق به حفره شکمی برگشت زده شود کمتر میشود.

انواع فتق به لحاظ انسداد

• Strangulation hernia

در این نوع فتق بافت خارج شده سبب ایجاد فشار به عروق خونی شده به نحوی که ایسکمی ایجاد می شود و در حالتی که این ادامه پیدا کند منجر به گانگرن یا نکروز بافتی می شود.

• Obstruction hernia

در این حالت ممکن است که بافت خارج شده و سبب ایجاد انسدادی در مسیر روده ها شود که می تواند علائم تهوع را ایجاد نماید.

بسته به ایجاد دو نوع فتق قبلی که ذکر گردید و علائمی که در زیر ذکر می شود ضرورت عمل اورژانسی در این گونه افراد وجود دارد

1. درد ناگهانی و شدید
2. گاز و یبوست
3. تهوع و استفراغ
4. فتق بیرون آمده به نحوی که سفت شده و به محل خود باز نمی گردد

آیا فتق خطرناک است؟

همانطور که در پاراگراف قبلی توضیح داده شد فتق به خودی خود ممکن است مشکلی برای شما ایجاد نکند ولی وقتیکه عوامل انسدادی و یا ایسکمی ایجاد شده باشد ضرورت عمل جراحی اورژانسی وجود دارد.

عوارض فتق

 در حالت معمول در ناحیه فتق ممکن است مقداری احساس ناخوشایند و همچنین تورم وجود داشته باشد ولی در برخی موارد شدیدتر ممکن است که انسداد مجاری به خصوص در روده‌ها ایجاد شود که سبب درد شدید و تهوع و استفراغ و ناتوانی در حرکت روده ها و منجر به گاز روده ای می شود. در مواردی که عروق خونی درگیر شده باشند می تواند علائم نکروز بافتی و تخریب بافت نیز ایجاد شود که بلافاصله نیاز به جراحی خواهند داشت.

 پیشگیری از فتق

هرچند که در عارضه فردی یک عامل ضعف آناتومیک در ناحیه وجود دارد ولی عوامل زیر می توانند جهت پیشگیری از این مشکل کمک کننده باشند

1. کنترل وزن
2. داشتن رژیم غذایی پر فیبر مانند استفاده از سبزیجات و میوه جات
3. پرهیز از برداشتن اجسام سنگین به خصوص در مواردی که مجبور به برداشتن جسم سنگین می باشید حتماً از زانوان خود کمک بگیرید نه از کمر
4. پرهیز از سیگار کشیدن این می‌تواند به علت سرفه های مکرر افراد سیگاری و در نتیجه افزایش فشار شکمی باشد

درمان فتق

 همانطور که در پاراگراف های قبلی توضیح داده شد و درمان فرد به دو بخش غیر جراحی و جراحی تقسیم می شود

درمان فتق بدون جراحی

 در موارد درمان بدون جراحی توصیه می شود که از برداشتن اجسام سنگین پرهیز نموده و سیگار خود را ترک کنید رژیم غذایی پر فیبر داشته باشید و وزن خود را کنترل کنید همچنین توصیه به استراحت در منزل استفاده از یخ و فیزیوتراپی میشود. در فیزیوتراپی تقویت عضلات به صورت آهسته می تواند کمک کند تا ثبات ناحیه تا حدی به دست آید.

عمل جراحی فتق

در عمل جراحی فتق ممکن است بسته به نظر جراح در ناحیه مش گذاشته شده و سوچور شود. روش‌های دیگری در جراحی وجود دارد که در پاراگراف های قبلی توضیح داده شد. 

عمل فتق چند ساعت طول می کشد؟

 بسته به وسعت ناحیه عمل جراحی می‌تواند از یک ساعت تا چند ساعت طول بکشد.